Gorączka jest najszybciej rozpoznawanym symptomem choroby. Potrafimy funkcjonować normalnie z katarem lub kaszlem nie zaniedbując naszych codziennych obowiązków lecz gdy nasza temperatura wzrasta zapala się nam czerwona lampka. -Jesteśmy chorzy! Co zrobić?
Zazwyczaj pierwszym z naszych pomysłów jest “zbicie” temperatury. Skoro zachorowaliśmy bo dostaliśmy temperatury, to będziemy zdrowi, jeśli zostanie ona obniżona. Czy to nie jest logiczne?
Jak jest naprawdę?
Czym jest gorączka?
Za gorączkę uważa się ciepłotę ciała powyżej 38.0oC. Temperaturę obejmującą przedział 37.1 – 38.0 określamy jako stan podgorączkowy.
Krótko, więc ujmując gorączka jest to stan podniesienia temperatury ciała powyżej normy fizjologicznej.
Temperatura ciała człowieka
Średnia temperatura ciała człowieka wynosi 36.6 oC z możliwością wystąpienia odchylenia o 1oC. Najwyższą temperaturę mieszczącą się w granicach normy fizjologicznej mierzy się ok. godziny 18.00, a najniższą – ok. godziny 3 w nocy.
Co wywołuje gorączkę?
Bardzo rzadko odnotowuje się przypadki gdzie gorączka występuje samoistnie, zazwyczaj jest ona przejawem stanu zapalnego.
Wzrost temperatury, który prowadzi do wywołania stanu podgorączkowego, a następnie gorączki, związany jest z pojawieniem się w organizmie związków należących do pirogenów: endo- bądź egzogennych.
Pirogeny egzogenne
Najczęściej są to substancje białkowe pochodzące od wirusów lub bakterii, które są m.in. produktami ich przemiany materii lub toksynami bakteryjnymi. Do związków tych zaliczane są również niektóre cząsteczki wchodzące w skład grzybów oraz organizmów pasożytniczych, a ponadto substancje chemiczne, które nie są białkami, a dostają się do organizmu z zewnątrz jak np. niektóre leki.
Pirogeny endogenne
Są to substancje, które odgrywają największą rolę w procesie gorączkotwórczym, należą do nich interleukiny tj.: interleukina-1, interleukina-6 oraz TNF-α (czynnik martwicy nowotworu). Są one uwalniane do krwi w sytuacji zakażenia organizmu – po dostaniu się do niego bakterii i innych patogenów lub po uszkodzeniu komórek ciała. Docierają one do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie wpływają na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu, co skutkuje wywołaniem gorączki.
- Pojawienie się w organizmie pirogenów egzogennych (zakażenie wirusowe, bakteryjne lub wywołane przez pasożyty).
- Aktywacja układu immunologicznego. Rozpoczęcie fagocytozy poprzez m.in. makrofagi i monocyty w wyniku pojawienia się we krwi drobnoustrojów chorobotwórczych lub produktów ich rozkładu.
- Uwolnienie podczas fagocytozy poprzez komórki układu immunologicznego do krwioobiegu związków zwanych pirogenami endogennymi, np. interleukiny 1 oraz interleukiny 6.
- Dotarcie pirogenów endogennych do podwzgórza (struktura zaangażowana w termoregulację).
- Indukcja syntezy prostaglandyn, ostatniego ogniwa w łańcuchu, który prowadzi do podwyższenia temperatury.
- Zmiana biologicznego wzorca temperatury ciała tzw. punktu nastawczego, dzięki obecności w podwzgórzu prostaglandyn.
- Wystąpienie szeregu reakcji skutkujących wystąpieniem gorączki.
Gorączce towarzyszą często inne objawy tj.:
- utrata apetytu
- ból głowy
- uczucie zmęczenia, rozbicia, senność
- przyspieszenie akcji serca o 4,4 uderzenia/minutę przy każdym wzroście temperatury o 1oC
- dreszcze
- utrata tkanki tłuszczowej oraz mięśniowej przy gorączce utrzymującej się kilka dni
- pocenie się
Po co nam tak właściwie gorączka?
Nasze samopoczucie wraz z nadejściem gorączki gwałtownie spada, ciężko jest, więc uwierzyć, że spełnia ona w naszym organizmie bardzo ważną rolę.
Podwyższona temperatura ciała wspomaga układ immunologiczny w walce z infekcją. Przy jej wzroście efektywność mechanizmów odpowiadających za obronę naszego organizmu zostaje wzmożona o około 10% na 1oC, co obejmuje wytwarzanie przeciwciał oraz proliferację limfocytów.
Wystąpienie gorączki skutkuje również zmniejszeniem się szybkości namnażania patogenów. Ponadto powyżej 38oC drobnoustroje mają ograniczony dostęp do jonów cynku, żelaza i innych związków, co również utrudnia ich namnażanie. Gorączka jest, więc naturalnym mechanizmem obronnym mającym na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się infekcji.
Uwaga: Gdy temperatura ciała zaczyna przekraczać 41oC, gorączka zaczyna działać neurotoksycznie. Wymagana jest wtedy natychmiastowe obniżenie temperatury, ponieważ tak duży jej wzrost może spowodować nieodwracalne zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym.
Każdy wzrost temperatury u niemowląt i małych dzieci powinien być skonsultowany z lekarzem.
