PCOS – Jak zajść w ciążę? (postępowanie dietetyczne)
Zespół policystycznych jajników jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń endokrynologicznych oraz najczęstszą przyczyną zaburzeń w występowaniu owulacji. Z tego też powodu chorowanie na PCOS w dużej mierze jest skorelowane z problemami w zajściu w ciążę.
Zburzenia gospodarki hormonalnej wpływają na zaburzenia owulacji lub wywołują nawet jej całkowite zatrzymanie, co może skutkować problemem w zajściu w ciążę. Dzieje się tak ponieważ PCOS często towarzyszy insulinooporność, która pobudza organizm do nadprodukcji insuliny z powodu, iż niższa dawka insuliny już nie oddziaływuje na organizm. Insulina daje sygnał jajnikom do wydzielenia dihydrotestosteronu (aktywnej formy testosteronu) i zahamowania produkcji SHBG, co skutkuje występowaniem nadmiernego stężenia testosteronu we krwi i zahamowania owulacji. Problem ten nasila nadwaga oraz otyłość. Otłuszczone komórki są jeszcze bardziej oporne na działanie insuliny. Nadmiar tkanki tłuszczowej u kobiet wywołuje hiperandrogenizm, czyli wzmożone wydzielanie męskich hormonów (androgenów: testosteronu, DHEA – dehydroepiandesteronu) i zmniejszone wydzielanie hormonu wzrostu oraz SHGB (białka, które wiąże hormony płciowe). Otyłość ponadto wiąże się z występowaniem przewlekłego stanu zapalnego w organizmie, co wiąże się z podwyższonymi stężeniami TNF-α (czynnik martwicy nowotworów) i IL-6 (interleukina-6), co może skutkować problemem z implantacją zarodka. Jak widzimy spora część problemów w zajściu w ciążę jest skorelowana z nadmierną masą ciała, dlatego też tak ważne jest, aby była ona prawidłowa, gdy planujemy powiększyć rodzinę.
Już wiemy, że kluczowa u kobiet otyłych jest redukcja masy ciała, jednakże należy pamietać, iż powinno się to odbywać w sposób stopniowy. Zbyt szybkie odchudzanie nie sprzyja płodności. Warto nadmienić, że badania wykazują, że obniżenie miesięczne wagi o 4 kg obniża poziom hormonów męskich oraz hormonów wydzielanych przez tkankę tłuszczową (podwyższone poziomy tych hormonów zaburzają płodność). Przyjmuje się, że optimum płodności przypada na BMI w granicach 20-24.
Analizując dietę, która ma wspomagać płodność należy wziąć pod uwagę rodzaj spożywanych węglowodanów, jest to bardzo istotne. Należy wybierać pełne ziarna, pieczywo razowe, ryż brązowy, kasze pełnoziarniste. Produkty te zawierają więcej błonnika, nie powodują nagłych wahań poziomu glukozy i dużych wyrzutów insuliny, są bogate w magnez, selen, cynk, witaminę E, a związki te wspomagają płodność. Spożywanie przetworzonych węglowodanów np. ciastka z mąki pszennej oczyszczonej, słodzone cukrem i wypiekane na margarynie mogą nasilać odpowiedź zapalną organizmu. Dlatego istotne jest unikanie produktów, które wywołują duże wahania glukozy oraz nadmierne wyrzuty insuliny tj. o niskim indeksie i ładunku glikemicznym oraz produktów które mają w składzie tłuszcze utwardzane.
Dieta przeciwzapalna powinna obfitować w antyoksydanty (przeciwutleniacze, które zwalczają wolne rodniki), dlatego należy wybierać warzywa i owoce, które wyróżniają intensywne kolory. Papryka, fioletowe winogrona, granaty, bakłażany to doskonałe źródło flawonoidów. Orzechy zaś są źródłem antyoksydacyjnej witaminy E.
Nienasycone kwasy tłuszczowe poprawiają zarówno parametry metaboliczne, jak i hormonalne. Znajdziesz je m.in. awokado, oleju rzepakowym, ale też oliwie z oliwek, ziarnach, owocach morza i rybach.
Istotnym elementem diety PCOS jest witamina D. Badania wykazują, że kobiety cierpiące na PCOS charakteryzuje jej niedobór w porównaniu do kobiet zdrowych. Suplementacja witaminą D wpływa korzystnie na folikulogenezę, tzn. na fazę folikularną, która przygotowuje macicę do zagnieżdżenia się zarodka. Witaminę D warto również pozyskiwać z pożywienia, a znajduje się ona w tłustych rybach np. śledź, łosoś, żółtkach jaj oraz produktach mlecznych. Należy wspomnieć, że witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, dlatego należy unikać spożywania produktów 0% tłuszczu.
Istotne jest dostarczanie choliny wraz z dietą (witamina B4). Cholina jest przekształcana do betainy, która jest niezbędna do przekształcania homocysteiny do metioniny, przez co chroni organizm przed nadmiarem homocysteiny we krwi. Podwyższony poziom homocysteiny może pogarszać jakość komórek jajowych oraz zarodka u kobiet cierpiących na PCOS. Więcej choliny zawierają produkty zwierzęce, niż roślinne. Znajdziesz ją w jajkach, kurczaku, wołowinie, rybach, produktach mlecznych, ale także w fasolach i soczewicy.
W terapii niepłodności z powodu PCOS bardzo dużą rolę odgrywa żywienie. Należy zwrócić na to szczególną uwagę w przypadku gdy osoba starająca się zajść w ciążę ma nadwagę lub otyłość. Oprócz samego działania terapeutycznego poprzez utratę nadmiaru kilogramów, warto włączyć odpowiednie komponenty diety, które bezpośrednio wspomagają płodność np. suplementację witaminą D.
